เสียงรบกวนต่างๆ ที่มีผลต่อการติดตั้งระบบเสียง
สวัสดีครับสมาชิกอันเป็นที่รักทุกๆ ท่าน เราเรียนรู้กันไปเรื่อยๆ วันละนิด วันละหน่อย เก็บเล็กผสมน้อย อีกหน่อยก็ชำนาญ
ผมก็ใช่ว่าจะชำนาญสักเท่าไหร่ อาศัยการฝึกฝน สั่งสมประสบการณ์ ถามผู้รู้ ดูเค้าทำ ก็ยังมีผิดมีพลาดอยู่เรื่อยๆ
การติดตั้งระบบเสียงถ้าเป็นห้องซับเสียงหรือที่เรียกว่าห้องฟังเพลงก็ไม่ค่อยจะมีปัญหาสักเท่าไหร่
แต่ระบบเสียงPA ตัวแปรมีมากกมาย เช่นเสียงผู้ชม เสียงผู้เข้าประชุม การสะท้อนหรือความก้องของห้อง เสียงรถยนต์ เครื่องจักร (ถ้ามี) จะทำให้น้ำเสียงฟังดูคลุมเครือมาก เครื่องขยายที่ใช้ต้องมีระดับความดัง 20-25 dB มากกว่าเสียงรบกวน ดังนั้นในบริเวณที่เสียงรบกวนมีมากเครื่องขยายและลำโพงที่ใช้เป็นแบบที่ราคาค่อนข้างแพงมาก
คุณภาพของเสียงความก้องกำธร
ความก้องกำธรของห้องจะทำให้เสียงที่ได้ฟังดูสับสนไปหมด เพราะว่าเสียงเดิมที่ได้ยินไปแล้วจะดังตามมาอีก มันจะแทรกเข้ามาพร้อมเสียงใหม่ที่เพิ่งพูดไป ทำให้เกิดความสับสนเหมือนคนมีคนแย่งกันพูด การจัดวางตำแหน่งของลำโพงที่มีมุมครอบคลุม (coverage angle) แคบจะช่วยได้มาก โดยวางให้ปากลำโพงหันเข้าหาคนดูมากที่สุด และพยายามหลีกเลี่ยงการหันเข้าหากำแพงหรือเพดาน ซึ่งมักจะเป็นพื้นราบกว้าง ๆ การแก้ไขอีกวิธีที่ได้ผลแต่ราคาและค่าใช้จ่ายค่อนข้างสูงคือการบุกำแพงเพดานด้วยวัสดุดูดกลืนเสียง
การย้อนกลับของเสียง(acoustic feedback)
“ไมค์หอน” นับได้ว่าเป็นปัญหาที่พบมากที่สุด เสียงหอนที่ว่านี้มีทั้งเสียงหวีดหวิวในช่วงความถี่สูง หรือเสียงหึ่ง ๆ ในช่วงความถี่ต่ำ โดยมันจะดังอยู่อย่างนั้นตลอดเวลาและจะมีระดับความดังขึ้นเรื่อย ๆ บางครั้งเพิ่มจนถึงอัตราขยายสูงสุดของเครื่องขยาย นอกจากเราจะปิดเสียงเสียก่อนเท่านั้น เสียงหอนนี้เกิดจากการป้อนกลับทางเสียงระหว่างลำโพงและไมโครโฟน ระดับความดังของเสียงหอนจะขึ้นกับอัตราขยายของลูป (loop – วงจรส่วนนั้น)
การลดโอกาสที่จะเกิดเสียงหอนนั้นเรามักจะแก้ไขในสามจุดด้วยกัน คือ
1 การปรับทิศทางของลำโพง
2 เลือกไมโครโฟนที่ใช้
3 เพิ่มเติมอุปกรณ์เพื่อช่วยลดการเกิดเสียงหอน
1. การปรับทิศทางของลำโพง
หลักพื้นฐานที่สุดที่ต้องจำไว้เสมอคือไม่ควรหันลำโพงและไมโครโฟนเข้าหากัน (ปากลำโพงและด้านรับเสียงของไมโครโฟน) ถึงแม้จะหันลำโพงและไมโครโฟนไปคนละทางแล้วก็ตาม เรายังต้องคำนึงถึงมุมครอบคลุม (coverage angel) ของลำโพงด้วย
ถ้าจะให้ได้ผลดีขึ้นแล้วควรจะบุพื้นเวทีและฉากของเวทีด้วยวัสดุดูดกลืนเสียง เพื่อช่วยลดการสะท้อนเพดานของห้องก็สามารถสะท้อนเสียงและเก้าอี้และผู้ชมทำให้เกิดปัญหาด้านเสียงหอนได้เช่นกัน
ถ้าไม่สามารถที่จะแก้ปัญหาอะไรได้แล้วให้วางลำโพงหน้าเวทีทั้งสองด้านทำมุมกับกึ่งกลางกำแพงห้องหรือฝาห้องด้านตรงกันข้ามกับเวที
(http://tiggersound2.com/upload/imagesMember/2011/06/09/48801_1307579237.jpg)
ถ้าเป็นลำโพงแขวนก็พยายยามให้มุมตกของเสียงลงที่พื้นตรงที่มีผู้ฟังมากที่สุดเท่าที่จะทำได้
(http://tiggersound2.com/upload/imagesMember/2011/06/09/48801_1307581670.jpg)
ส่วนจุดวางลำโพงถ้าเราset ระบบดีๆ เราก็สามารถวางลำโพงเำกือบติดหลังเวทีได้โดยไมค์ไม่หอน ถ้าไมค์หอนก็ปรับได้ตามความเหมาะสม
2 เลือกไมโครโฟนที่ใช้
(http://tiggersound2.com/upload/imagesMember/2011/06/09/48801_1307587945.jpg)
การเลือกใช้ไมโครโฟน ที่เหมาะสมเป็นวิธีการแก้ไขปัญหาจากเสียงหอนได้เป็นอย่างดี โดยเราจะเลือกใช้ไมโครโฟนที่มีลักษณะทิศทางการรับเสียงที่เหมาะสมกับงาน
(http://tiggersound2.com/upload/imagesMember/2011/06/09/48801_1307588116.jpg)
ลักษณะทิศทางการรับเสียงนิยมเรียกว่า pattern มีหลายแบบด้วยกัน แต่ที่นิยมใช้กันและมีจำหน่ายมากที่สุดมีด้วยกัน 3 แบบ คือ แบบรอบทิศทาง (omni directional), แบบ 2 ทิศทาง หรือ รูปเลขแปด (bidirectional or figure of eight) และ แบบทิศทางเดียว (unidirectional)
(http://tiggersound2.com/upload/imagesMember/2011/06/09/48801_1307588486.jpg)
3. เพิ่มเติมอุปกรณ์เพื่อช่วยลดการเกิดเสียงหอน
(http://tiggersound2.com/upload/imagesMember/2011/06/09/48801_1307589742.jpg)
อุปกรณ์เครื่องเสียงที่ช่วยแก้ไขปัญหาด้านนี้ ได้แก่อีควอไลเซอร์ คอมเพรสเซ่อร์ และฟิลเตอร์ (narrow bandwidth filter) อุปกรณ์เหล่านี้จะช่วยกันปรับแต่งตัดเสียงพีคที่มาจากไมค์ ป้องกันการกระชากที่ลำโพง
ในขั้นแรกจะค่อย ๆ เพิ่มอัตราขยายของระบบจนกระทั่งเกิดการหอน จากนั้นจะทำการปรับอีควอไลเซอร์คอมเพรสเซ่อร์และฟิลเตอร์เพื่อลดขนาดสัญญาณในช่วงความถี่ที่เราอ่านได้จากเครื่องวัดความถี่ให้การหอนนั้นหายไป เร่งอัตราขยายจนเกิดการป้อนกลับที่ความถี่ใหม่อีกแล้วปรับแต่งที่ความถี่นี้อีกจนหายไป ทำแบบนี้ไปเรื่อย ๆ จนถึงอัตราขยายของระบบเสียงที่เราต้องการ ตอนนี้เราก็ได้ค่าอัตราขยายเฉพาะความถี่ที่เหมาะสมที่จะไม่ทำให้เกิดการหอน การปรับแต่งความถี่ข้างเคียงซึ่งจะให้ผลทางเสียงที่แตกต่างออกไปนั้นขึ้นอยู่กับความชำนาญของแต่ละบุคคลที่จะปรับแต่งได้เป็นอย่างดีเพียงใด
(http://tiggersound2.com/upload/imagesMember/2011/06/09/48801_1307590538.jpg)
เมื่อถึงเวลาแสดงจริงเราก็ปรับอัตราขยายพร้อมทั้งอีควอไลเซอร์ที่ดีขึ้น เราก็อาจจะลองเสี่ยงปรับแต่งอย่างอิสระก่อน เพราะในเวลางานจริงจำนวนคนดูจะทำให้โอกาสเกิดการป้อนกลับน้อยลง เนื่องจากคุณสมบัติการดูดกลืนเสียงมีมากขึ้นนั่นเอง
คอนโซลสมัยใหม่จะมีสวิตช์ให้เลือกปรับวงจรอีควอไลเซอร์ คอมเพรสเซ่อร์ และฟิลเตอร์ทั้งหมด โดยจะมีปุ่มตั้งอัตโนมัติซึ่งเราปรับแต่งไว้ตั่งแต่ตอนทดลองแล้ว หรือจะใช้ปรับขณะแสดงจริง ๆ เลยก็ได้ เมื่อเกิดปัญหาด้านเสียงหอนขึ้นมาเฉพาะหน้า เราจะสับสวิตช์ไปทางอัตโนมัติในทันที นอกจากนี้ยังมีวงจรกลับเฟส (phase reversal) ซึ่งจะช่วยแก้ไขเสียงหอนในช่วงความถี่ต่ำ (หลักการกลับเฟสธรรมดาเท่านั้น)
โปรดติดตามตอนต่อไปครับ